Οι φάροι αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα μνημεία, καθώς αντικατοπτρίζουν τη θέση που κατείχε η χώρα μας στην παγκόσμια ναυτική ιστορία.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φάρων, την Κυριακή 21 Αυγούστου, το Πολεμικό Ναυτικό ανοιξε για το κοινό 30 φάρους σε όλη την Ελλάδα.
Φάρο ονομάζουμε τον πυρσό που χρησιμεύει στην πελαγοδρομία, την προσγείωση και την ακτοπλοΐα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Φάρων. Η πρώτη αναφορά σε φωτοβόλο ναυτιλιακό βοήθημα περιέχεται στο Ομηρικό έπος και δικαιολογεί την χρήση ναυτιλιακών πυρσών στις ελληνικές θάλασσες από την αρχαιότητα.
Ορόσημο των παγκόσμιων φάρων και φανών ήταν ο περίφημος Φάρος της Αλεξάνδρειας, κατασκευασμένος στο νησί Φάρος βορειοδυτικά της πόλης.
Οι παλαιότεροι φάροι που κατασκευάστηκαν στον ελλαδικό χώρο ήταν οι φάροι της Ιονίου Επτανησιακής Πολιτείας (κάστρο Κέρκυρας 1822, Βαρδιάνοι 1824, Λευκίμη 1825 Λάκκα 1825 Μαντόνας 1825) και άλλοι εννέα φανοί που κατασκευάστηκαν από τους Άγγλους, οι οποίοι ενσωματώθηκαν στο ελληνικό φαρικό δίκτυο με την ένωση της Ιονίου Επτανησιακής Πολιτείας με την Ελλάδα το 1864.
Στα χρόνια του μεσοπολέμου το Φαρικό δίκτυο επεκτείνετε και το έτος 1934 αριθμεί 331 πυρσούς. Ο εκσυγχρονισμός του Φαρικού δικτύου ολοκληρώθηκε το 1998. Σήμερα λειτουργούν 1451 πυρσοί νέας τεχνολογίας στο ελληνικό φαρικό δίκτυο, σύμφωνα με το faroi.com.
Πέτρινοι παραδοσιακοί φάροι
Ιδιαίτερο κεφάλαιο στην ιστορία του ελληνικού φαρικού δικτύου αποτελούν οι πέτρινοι παραδοσιακοί φάροι.
Σήμερα μετά από προσπάθειες πολλών ετών είναι καταγεγραμμένοι 144 πέτρινοι παραδοσιακοί φάροι και φανοί, από τους οποίους οι 58 είναι επανδρωμένοι, ή επιτηρούμενοι από φαροφύλακες, ενώ για τους υπόλοιπους 86 , δεν υφίσταται αυτή η δυνατότητα, λόγω της πολύ κακής τους κατάστασης.
Οι πέτρινοι αυτοί φάροι και φανοί, κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα.
Οι περισσότεροι από αυτούς καταστράφηκαν και επισκευάστηκαν μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μέχρι σήμερα 46 εξ αυτών έχουν χαρακτηριστεί με αποφάσεις του τότε υπουργείου Πολιτισμού, ως Νεώτερα Διατηρητέα Ιστορικά Μνημεία.
Φάροι ξεχωριστής ομορφιάς
Κεφαλονιά
Ο φάρος των Αγίων Θεοδώρων βρίσκεται στην περιοχή Λάσση κοντά στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς. Κατασκευάστηκε το 1828 από τους Άγγλους.
Αντικύθηρα
Βρίσκεται στο ακρωτήριο Απολυτάρες, στο νοτιότερο μέρος του νησιού, χτίστηκε πριν 85 περίπου χρόνια και τότε συγκαταλεγόταν στους μεγαλύτερους φάρους πετρελαίου, ενώ μπορούσε κανείς να τον φτάσει μόνο με βαρκάκι.
Ναύπακτος
Ο φάρος της Ναυπάκτου βρίσκεται στο λιμάνι της Ναυπάκτου, στο παλιό φρούριο και στέκεται εκεί από το 1909.
Χανιά
Αποτελεί έναν από τους παλαιότερους φάρους, βρίσκεται στο παλιό ενετικό λιμάνι των Χανίων και μετρά σχεδόν μισή χιλιετία παρουσίας στην κρητική γη, χτισμένος κατά τον Μεσαίωνα, όταν οι Ενετοί κυριάρχησαν στην Κρήτη.
Πήρε τη σημερινή του μορφή με την πάροδο των αιώνων και καθώς το νησί άλλαζε χέρια. Οι Αιγύπτιοι επισκεύασαν τον φάρο κατά τον 19ο αιώνα και του έδωσαν την μορφή μιναρέ, με εσωτερική σκάλα και γυάλινο πυργίσκο.
Λευκάδα
Στη πιο νότια γωνιά της Λευκάδας, το Κάβο Δουκάτο καμαρώνει για τον φάρο του, ο οποίος κατασκευάστηκε το 1890. Στα πανάρχαια χρόνια (1200 πχ) έκαναν θυσίες για να εξευμενίσουν τους θεούς και το πνεύμα της τρικυμίας.
Τον 6ο πχ αιώνα η παράδοση για το πήδημα των ερωτευμένων ήταν πολύ διαδεδομένη, αφού το αναφέρουν σε στίχους τους πολλοί αρχαίοι ποιητές. Πιθανολογείται ότι εκεί αυτοκτόνησε η μεγάλη ποιήτρια της αρχαιότητας, Σαπφώ και μέχρι τις μέρες μας ονομάζεται και Κάβος της Κυράς.
Λουτράκι
Ο φάρος στην Άκρα Μελαγκάβι ή Φάρος Ηραίον (από τον αρχαίο ναό της Ήρας που βρίσκεται κοντά του) στη βόρεια είσοδο του όρμου της Κορίνθου. Πρωτολειτούργησε το 1897 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο. Κατά την διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου, ο φάρος παρέμεινε σβηστός.
Ρόδος
Κατασκευάστηκε το 1863 από την Γαλλική Εταιρεία Φάρων. Το ύψος του πύργου του είναι 6 μέτρα και βρίσκεται στην άκρη του λιμανιού της πρωτεύουσας της Ρόδου πάνω στο κάστρο. Εντάχθηκε στο ελληνικό φαρικό δίκτυο το 1947, με την προσάρτηση των Δωδεκανήσων.
Ταίναρο
Ο φάρος δεσπόζει στο φημισμένο Κάβο Ματαπά όπως το λένε οι ναυτικοί, το Ακρωτήριο Ταίναρο που λογχίζει τη Μεσόγειο. Κατασκευάστηκε από τους Γάλλους στα 1882 και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1887.
Σαντορίνη
Κατασκευάστηκε το 1892 από την Γαλλική Εταιρεία Φάρων. Το ύψος του πύργου του είναι 10 μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 100 μέτρα.
Κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο έμεινε σβηστός μέχρι το 1945, όταν άρχισε η αναδιοργάνωση του φαρικού δικτύου από το Πολεμικό Ναυτικό.
