Σάββατο, 12 Νοεμβρίου 2011
Παύλος Μελάς: Ο ήρωας του Μακεδονικού αγώνα
«Ό,τι παίρνει το μάτι μου, ό,τι παρνά από το χέρι μου, ό,τι στραβό ιδώ στο δρόμο μου θα το σιάξω».Αυτός ήταν ο Παύλος Μελάς· ένας φλογερός αγωνιστής που έκαμε, πράγματι, ό,τι περνούσε από το χέρι του για τη σωτηρία της Μακεδoνίας και πρόσφερε και τον ίδιο τον εαυτό του στα 34 του χρόνια.
Γεννήθηκε στη Μασσαλία το 1870, αλλά εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, με την οικογένεια του, 4χρονο αγόρι. Μετά από τις εγκύκλιες σπουδές του, εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων απ' όπου αποφοίτησε ανθυπολοχαγός πυροβολικού.
Με την έναρξη του 7ήμερου ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 λαμβάνει το βάπτισμα του πυρός κι έχει τη δύναμη να γράψει στους γονείς του: «δι' εμέ μην ανησυχείτε και μη με συλλογίζεσθε· να εύχεσθε μόνον δια την καημένην την πατρίδα μας». Εκείνη, όμως, η εθνική ταπείνωση στη Θεσσαλία δε στάθηκε ικανή ν' απενεργοποιήσει και να διαλύσει το σθένος του. Αντίθετα, του πυράκτωσε την ψυχή κι έγινε η ζύμη του πυρήνα που σχηματίσθηκε στην Αθήνα γι' αντίδραση κατά των σχεδιασμών της Σόφιας στη Μακεδονία, με στόχο την ενσωμάτωση στη μεγάλη Βουλγαρία ως τον ποταμό Αλιάκμονα. Έτσι, πρόκυψε η ίδρυση του Μακεδονικού κομιτάτου, το 1904. σ' αντιπερισπασμό παρόμοιου στη γειτονική χώρα.
Η ελληνικότατη αυτή περιοχή κινδύνευε τον έσχατο των κινδύνων. Όσα δεν της προκαλούσε ο οθωμανικός ζυγός, το επινοούσαν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες. Διώξεις, φωτιά, βασανιστήρια, εκτελέσεις ήταν στην ημερήσια διάταξη. Και το ελληνικό κρατίδιο τηρούσε ένοχη στάση, τη στάση της ανοχής, αν και μη και του πανικού! Τότε ήταν που θαυματούργησε το θάρρος και η αποφασιστικότητα του Παύλου Μελά, τονίζοντας από τη Θεσσαλία: «την ζωήν μας δεν την λογαριόζομεν πολύ, κατόπιν της ατιμίας».
Μ' αυτό το φρόνημα εισήλθε στη Μακεδονία, το 1904, παράνομα τρεις φορές: το Φεβρουάριο ως Ζέζας, τον Ιούλιο ως Πέτρος Δέδες και τον Αύγουστο ως Μίκης Ζέζας. Την τελευταία φορά, μάλιστα, ήταν επικεφαλής σώματος 35 ανδρών και ανέλαβε την υπευθυνότητα της οργάνωσης των κατοίκων Μοναστηρίου και Καστοριάς.
«Αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με όλην μου την ψυχήν και με την ιδέαν ότι είμαι υποχρεωμένος να τον αναλάβω», γράφει, και ρίχνεται στη μάχη, στοχεύοντας, από τη μια, ν' ανορθώσει την αυτοπεποίθηση του λαού και από την άλλη να δείξει στους Βούλγαρους και στους Τούρκους πως αυτός ο λαός δεν είναι ανυπεράσπιστος. Επιπρόσθετα, αντιπαλεύει με την πρόωρη βαρυχειμωνιά που αναγκάζει αυτόν και τους άνδρες του να παραμένουν, για πολύ βρεγμένοι από μακρές πεζοπορίες και παραμονές στην ύπαιθρο, με αποτέλεσμα να ψήνονται στον πυρετό.
Ο Παύλος Μελάς βρίσκεται στη Μακεδονία και είναι αποφασισμένος ν' ανταποκριθεί πλήρως στην αποστολή του. Ο ίδιος είναι ένα ηφαίστειο που με την έκρηξή του θέρμαινε και πυράκτωνε τις καρδιές των υπόδουλων Μακεδόνων. Είναι πολύ χαρακτηριστικά όσα υπέδειξε σ' ένα διευθυντή Δημοτικού Σχολείου που δάκρυσε στο άκουσμα λόγου του: «Φίλε μου, το καθήκον προς την πατρίδα είναι μέγιστον. Η πατρίς κινδυνεύει. Η Μακεδονία είναι οι πνεύμονες όλης της Ελλάδος και άνευ αυτών η λοιπή Ελλάς δεν δύναται να ζήση. Ας σπεύσωμεν εις την φωνήν της, είναι καιρός».
Όργωνε στο πέρασμά του κι έσπερνε, συνέχεια. Και τα χωράφια των ψυχών καρποφορούσαν κι ο Παύλος Μελάς έπαιρνε κουράγιο, για να συνεχίσει, παρά τις φοβερές αντιξοότητες: «επί 23 ημέρες συνεχώς βρέχει· παν ό,τι κάμνομεν γίνεται υπό βροχήν ραγδαίαν. Τας περισσοτέρας νύκτας τα διερχόμεθα, επίσης υπό βροχήν έξω εις τα δάση. Ήμην ο μόνος ο οποίος δεν είχεν, εισέτι, προσβληθή εκ πυρετών· από προχθές, όμως, κατελήφθην από αυτούς. Εντούτοις, το ηθικόν όλων μας είναι λαμπρόν και είμαθα αποφασισμένοι να εξακολουθήσωμεν την εργασίαν μας», γράφει.
Κάτω από τέτοιες συνθήκες λειτουγρούσε, ώσπου ξημέρωσε η 13 Οκτωβρίου 1904, για να τερματίσει αυτή τη θυσιαστική πορεία, όταν μετά το γεύμα σ' ένα σπίτι με 4 άνδρες του, ειδοποιήθηκε ότι Τούρκοι στρατιώτες πορεύονται εναντίον τους. Τους είχε προδώσει ο Βούλγαρος κομιτατζής Μήτρος Βλάχος. Οι αντίπαλοι κτυπούσαν, ήδη, την απέναντι εξώπορτα, όπου κατέλυσαν άλλοι 7 άνδρες του, απειλώντας με φωτιά. Σχεδόν, ταυτόχρονα, κτυπούσαν και την πόρτα του σπιτιού, όπου φιλοξενούνταν ο ίδιος. Τότε, ήταν που άρχισαν οι 12 άνδρες να βάλλουν κι από τα δύο σπίτια, κατά των Τούρκων. Αιφνιδιάστηκαν εκείνοι και σκόρπισαν, για να προφυλαχθούν, ενώ η ομάδα του Παύλου Μελά αποφάσισε να κατεβεί στο ισόγειο. Από εκεί σκότωσαν έναν Τούρκο που τους πλησίαζε επικίνδυνα. Κι όταν ένας τους, με την έλευση της νύκτας, προσπαθούσε να τον αφοπλίσει κι οι άλλοι τρεις βρίσκονταν στην αυλή με την πρόθεση να διαφύγουν, μια σφαίρα πέτυχε τον Παύλο Μελά στη μέση. Όντας τραυματισμένος, αφαίρεσε το σταυρό του, παρακαλώντας να διαβιβασθεί στην σύζυγό του, ενώ το ντουφέκι του τ' άφησε ακριβή κληρονομιά στο γιο του. «Να τους πης ότι το καθήκον μου το έκαμα», συμπλήρωσε. Την ίδια στιγμή πάνω στον πόνο, παρακαλούσε να του κόψουν το κεφάλι, για να μην τον διαπομπεύσουν οι δολοφόνοι του. Ευτυχώς, τον πρόβαλε ο θάνατος.
Ο ηρωϊκός Παύλος Μελάς ταρακούνησε τα λιμνάζοντα ύδατα κι έγινε η αφορμή να σπεύσει στη Μακεδονία και ν' αγωνισθεί, μέχρι την απελευθέρωση, πληθώρα αξιωματικών του ελληνικού στρατού. Όλους τους ενέπνευσε ο Παύλος Μελάς. Για όλους ήταν το υψηλό πρότυπο.
Εκατόν και πλέον χρόνια από τότε, χρειαζόμαστε κι εμείς έναν Παύλο Μελά, να μας συντηρεί την εθνική μνήμη, για να μπορούμε να φυλάττουμε τις Θερμοπύλες της Κύπρου. Γιατί, τώρα κι αν χρειάζονται φύλαξη...
Π. ΧΑΜΠΑΣ
Πνευματική Έπαλξη
Ορθόδοξο Πνευματικό Έντυπο Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου
