Αντίο ΑΟΖ: Η μεγάλη ευκαιρία για την ανακήρυξή της (και την Ελλάδα) χάθηκε την τραγική νύχτα των Ιμίων !!!
Γράφει ο Θεόδωρος Καρυώτης
Η κυβέρνηση Σημίτη, μετά την κρίση των Ιμίων το 1996, έπρεπε να είχε ανακηρύξει ΑΟΖ και μετά να την οριοθετήσει με την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Λιβύη και την Ιταλία.
Εάν είχαμε εκμεταλλευτεί τον πλούτο της ΑΟΖ στο τέλος του 20ου αιώνα δεν θα βρισκόμαστε σήμερα σε αυτή την τραγική οικονομική κρίση. Τώρα είναι πολύ αργά να μας σώσει η ΑΟΖ με την τιμή του βαρελιού στα $45.
Ακόμα και αν οι αστρονομικοί αριθμοί του καθηγητή Αντώνη Φώσκολου είναι ακριβείς, δεν αρκούν πλέον να μας σώσουν από την επικείμενη καταστροφή.
Τώρα, και η σοβαρή «Καθημερινή» ασχολείται με τους υδρογονάνθρακες και γράφει:
«Γιγαντιαία κοιτάσματα φυσικού αερίου, ίσως από τα μεγαλύτερα του πλανήτη, μπορεί να βρίσκονται στην Aνατολική Μεσόγειο, αλλά η αξιοποίησή τους περιπλέκεται λόγω του εύφλεκτου περιφερειακού σκηνικού.»Η Τουρκία βέβαια δεν έχει σταματήσει να προκαλεί στο Αιγαίο και στη Ανατολική Μεσόγειο, και πρόσφατα ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας ισχυρίσθηκε ότι «πάνω από το 60% του πετρελαίου και του φυσικού αερίου του κόσμου βρίσκεται σε περιοχές κοντά στην Τουρκία.» Πράγματι βρίσκονται κοντά στην Τουρκία, αλλά ανήκουν στις ΑΟΖ της Κύπρου, της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Αλλά η Ελλάδα για δεκαετίες τώρα σνομπάρει τους υδρογονάνθρακες.
Η Τουρκία με επιθετικότητα και ασύστολο θράσος συνεχίζει για 40 χρόνια τώρα μια επιθετική και επεκτατική πολιτική στο Αιγαίο, στην οποία τα τελευταία χρόνια έχει συμπεριλάβει και το σύμπλεγμα του Καστελόριζου, προβάλλοντας συνεχώς αβάσιμες διεκδικήσεις, παραβιάζοντας όλους τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Όπως είχε προειδοποιήσει ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Οικονομίδης, που διετέλεσε νομικός σύμβουλος του ΥΠΕΞ:
«Η επεκτατική συμπεριφορά της Τουρκίας, η οποία εμφανώς δεν συνάδει με την σύγχρονη εποχή, στηρίζεται κυρίως σε τρεις παράγοντες: στην ισχύ έναντι της χώρας μας, στην αδυναμία του διεθνούς συστήματος να επιβάλει την εφαρμογή των διεθνών κανόνων και στην αδιαφορία των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες εξακολουθούν πάντοτε να τοποθετούν το ατομικό τους συμφέρον υπεράνω του γενικού συμφέροντος της διεθνούς κοινότητας ως συνόλου. Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας, χωρίς σχέδιο και προγραμματισμό, δεν μπορεί παρά να ακολουθεί αμυντική πολιτική, πολλές φορές πυροσβεστικού χαρακτήρα. Μόνιμο χαρακτηριστικό της είναι η ατολμία, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ασκήσει νόμιμα δικαιώματα που της παρέχει το διεθνές δίκαιο και μερικές φορές και η υποχωρητικότητα.»Δυο λόγια στις επόμενες γεννιές
Μια και το τραίνο της ΑΟΖ χάθηκε θα ήθελα να μοιρασθώ μερικές σκέψεις για τις επόμενες γενιές.
Για πάνω από 35 χρόνια τώρα η Ελλάδα επιμένει μονότονα ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, είναι νομικής φύσης.
Όμως, εδώ και πάνω από 30 χρόνια η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκερασθεί απ’ αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Από την σύναψη της νέας Σύμβασης του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας το 1982, κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αλλά πάντα ζητά και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου μέχρι σήμερα, λαμβάνουν υπ’ όψη την οριοθέτηση και των δύο ζωνών, που πάντα συμπίπτουν.
Οι Τούρκοι βέβαια τρίβουν τα χέρια τους ακούγοντας για τόσα χρόνια τις ελληνικές κυβερνήσεις και όλα τα πολιτικά κόμματα να αναφέρονται μόνο στην υφαλοκρηπίδα, χωρίς να μνημονεύουν την ΑΟΖ. Ο λόγος βέβαια της μεγάλης χαράς των Τούρκων είναι ότι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα έχει πολλά να κερδίσει μετά την οριοθέτηση μιας ΑΟΖ στο Αιγαίο. Τα πράγματα, όμως, άλλαξαν όταν η Κύπρος αποφάσισε, πολύ σωστά, να συνάψει συμφωνία με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών και μετά να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται να συμφωνεί και να υποστηρίζει την κυπριακή θέση, ενώ ποτέ δεν ασχολήθηκε σοβαρά με αυτή τη νέα έννοια του Δικαίου της Θάλασσας. Τώρα, η κυπριακή πρωτοβουλία φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο αυτή τη μεγάλη ελληνική παράλειψη αλλά και σε πολύ δύσκολη θέση και την Τουρκία, η οποία βέβαια δεν επιθυμεί κάποιος να εγείρει θέμα ΑΟΖ, που τόσο πολύ βλάπτει τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο.
Η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Επομένως, η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει για την ΑΟΖ τα ίδια επιχειρήματα που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι, δηλαδή, τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι «κάθονται» πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας, γιατί η ΑΟΖ δεν έχει κανένα γεωλογικό «παρελθόν». Άλλωστε, η νέα Σύμβαση έχει καταργήσει τη γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και έτσι η Τουρκία έχει στερηθεί και αυτό το επιχείρημα.
Τα τελευταία χρόνια, κάποιοι προσπαθούν να μειώσουν την αξία της ΑΟΖ επιδιώκοντας να μας πείσουν ότι δεν αποτελεί παρά ΜΟΔΑ. Ξεχνούν βέβαια, όπως ήδη αναφέραμε, ότι για πολλά χρόνια κανένα κράτος δεν έχει προσφύγει στη Χάγη ζητώντας μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, αλλά ζητούν ταυτόχρονα και την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Ξεχνούν επίσης ότι στη δεκαετία του 1970, κατά τις συζητήσεις της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, οι αντιπροσωπείες των κρατών της Λατινικής Αμερικής, που έφεραν προς συζήτηση την νέα έννοια της ΑΟΖ, ζήτησαν να αγνοηθεί η ύπαρξη της υφαλοκρηπίδας, μια και είχε ξεπεραστεί από αυτή της ΑΟΖ. Οι ίδιοι, όχι μόνο αγνοούν την αξία της ΑΟΖ αλλά προσπαθούν να μας πείσουν ότι το Ισραήλ και η Κύπρος κακώς προχώρησαν σε οριοθέτηση της ΑΟΖ και έχουν απεμπολήσει τα εθνικά τους συμφέροντα, αγνοώντας την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Είναι ξεκάθαρο σε όλους ότι η οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ αποτελεί όχι μόνο μία σημαντική οριοθέτηση, αλλά ταυτόχρονα τα κράτη αυτά έχουν προχωρήσει σε θαλάσσιες έρευνες για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου και όταν αναφέρονται στις έρευνες για υδρογονάνθρακες αναφέρονται στις έρευνες στην ΑΟΖ και όχι στην υφαλοκρηπίδα. Κάποιοι συνεχίζουν να επιμένουν και να δίνουν μαθήματα στους Κύπριους και στους Ισραηλινούς τονίζοντας ότι «Η ΑΟΖ δεν έχει καμία σχέση με το θέμα του ορυκτού πλούτου. Αυτός με την υφαλοκρηπίδα σχετίζεται.”
Η δημιουργία ΑΟΖ στις Ελληνικές θάλασσες δικαιολογείται για τους ακόλουθους λόγους:
Α. Υπάρχουν σήμερα 137 παράκτια κράτη που διαθέτουν ΑΟΖ. Είναι εμφανές ότι οι Έλληνες επικριτές της ΑΟΖ πιστεύουν ότι αυτά τα κράτη κακώς οριοθέτησαν ΑΟΖ. Η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά στο Άρθρο 121, παράγραφος 2, ότι όλα τα νησιά και οι νησίδες, με εξαίρεση τους βράχους που δεν μπορούν να έχουν δική τους οικονομική ζώνη, διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας, γιατί η Τουρκία δεν μπορεί να προβάλει τα ίδια επιχειρήματα που χρησιμοποιεί για δεκαετίες τώρα για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου. Δηλαδή ότι τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι βρίσκονται πάνω στην «υφαλοκρηπίδα» της Ανατολίας
Β. Στις 10 Μαρτίου 1983 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν υπέγραψε διακήρυξη βάσει της οποίας η Αμερική δημιούργησε ΑΟΖ 200 ν.μ. πέρα από τις ακτές της. H πράξη αυτή της Αμερικής ήταν πολύ χρήσιμη για την Ελλάδα, διότι η Αμερική διατήρησε, σύμφωνα με την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, ΑΟΖ για όλα ανεξαιρέτως τα νησιά της. Έτσι, για την αμερικανική κυβέρνηση θα είναι πολύ δύσκολο να αρνηθεί στην Ελλάδα τη δημιουργία ελληνικής ΑΟΖ, όταν αυτή η ενέργεια δεν θα διαφέρει καθόλου από τη δημιουργία της αμερικανικής ΑΟΖ.
Ας σημειώσουμε ότι Αμερική, που απέχει μόνο 90 μίλια από τη Κούβα, δεν τόλμησε να ισχυρισθεί ότι η Κούβα, επειδή είναι νησί, δεν έχει πλήρη δικαιώματα σε ΑΟΖ, αλλά οριοθέτησε την ΑΟΖ ανάμεσα στα δύο κράτη χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της “μέσης γραμμής” , μέθοδο που τόσο απεχθάνονται οι Τούρκοι. Μάλιστα η κυβέρνηση της Κούβας αποφάσισε πρόσφατα να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στη δική της ΑΟΖ, έρευνες που μάλιστα γίνονται σε απόσταση μόνο 45 μιλίων από τις ακτές της Φλόριδα. Όταν λέμε προτρέπουμε τους Αμερικάνους να διαμηνύσουν στην Τουρκία να σεβαστεί τα νησιά που είναι πολύ κοντά στις ακτές της αλλά δεν της ανήκουν, όπως πράττουν και οι ίδιοι , μας απαντούν ότι αυτή η περίπτωση είναι διαφορετική και αφορά «ειδικές περιστάσεις» μιας ημίκλειστης θάλασσας.]
Γ. Στα τέλη του 1986 η Τουρκία υιοθέτησε ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και κατέληξε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της “μέσης γραμμής”. Αργότερα, η Τουρκία άρχισε συνομιλίες με την Βουλγαρία και την Ρουμανία για το ίδιο θέμα, που κατέληξαν σε συμφωνίες παρόμοιες του τύπου με αυτή που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς. Ουδέποτε, βέβαια, η Τουρκία πρότεινε στην Ελλάδα και σε άλλα γειτονικά κράτη να κάνουν το ίδιο στη Μεσόγειο. Έτσι, η Μαύρη Θάλασσα, που αποτελεί “κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα”, όπως και η Μεσόγειος, έχει εντελώς μοιρασθεί από τα παράκτια κράτη αυτής της θάλασσας χρησιμοποιώντας την οριοθέτηση της ΑΟΖ και όχι της υφαλοκρηπίδας. Αυτό, κατά την άποψή μου , αποτελεί τον πιο λανθασμένο χειρισμό της Τουρκίας, την αχίλλειο πτέρνα της, διότι δέχθηκε να οριοθετήσει τη θαλάσσια ζώνη της Μαύρης Θάλασσας με μια μέθοδο που δεν ίσχυε μέχρι το 1982, δηλαδή με τη μέθοδο της ΑΟΖ που πολέμησε τόσο πολύ κατά τη Διάσκεψη του ΟΗΕ. Η Τουρκία χρησιμοποίησε αυτή τη νέα θαλάσσια ζώνη, παρ’ ότι μέχρι σήμερα αρνείται να προσχωρήσει στη νέα Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας, που περιλαμβάνει και την ΑΟΖ. Πώς μπορεί η Τουρκία να αρνείται την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα, όταν ήδη υπάρχει το προηγούμενο της Μαύρης Θάλασσας;
Δ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης αποδεχθεί την ΑΟΖ και πολλά παράκτια κράτη-μέλη της έχουν υιοθετήσει ΑΟΖ 200 μιλίων. Έτσι, είναι απορίας άξιον γιατί όχι μόνο η ΕΕ δεν παρεμβαίνει υπενθυμίζοντας στη Τουρκία ότι όλα τα κράτη-μέλη της έχουν δικαίωμα να υιοθετήσουν ΑΟΖ στις παράκτιες περιοχές τους, αλλά και να υποχρεώσει όλα τα κράτη-μέλη της, που δεν έχουν ήδη ΑΟΖ, να ανακηρύξουν τέτοια ΑΟΖ.
Τα τελευταία χρόνια έχει φουντώσει για τα καλά η συζήτηση για την ΑΟΖ και, ως συνήθως, δεν υπάρχει Έλληνας που να μην εκφέρει μια γνώμη γι’ αυτό το τόσο λεπτό θέμα, ανεξάρτητα αν οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν καν τι είναι αυτή η ΑΟΖ και τι σημαίνουν τα αρχικά της.
Υπάρχουν δύο απλές ερωτήσεις που χρήζουν απαντήσεων:
1. Θα χρειαζόταν η Ελλάδα πρώτα να ανακηρύξει και μετά να οριοθετήσει την ΑΟΖ της, εάν γνώριζε ότι δεν υπάρχει ούτε μια σταγόνα υδρογονανθράκων στις θάλασσές της;
2. Γιατί να ασχοληθούμε με το θέμα της ΑΟΖ, όταν η υφαλοκρηπίδα θα μπορούσε να λύσει αντίστοιχα ζητήματα;
Οι απαντήσεις είναι εξίσου απλές και συνοψίζονται στα επόμενα. Και βέβαια θα χρειαζόταν η ανακήρυξη της ΑΟΖ. Πάνω απ’ όλα η ΑΟΖ της Ελλάδας είναι τα θαλάσσια σύνορά της και η ΑΟΖ περιλαμβάνει τον βυθό της υφαλοκρηπίδας αλλά και άλλα σημαντικά στοιχεία ,όπως αυτά της αλιείας, της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της παραγωγής ενέργειας από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους.
Η πλειοψηφία των κρατών που ανακήρυξαν ΑΟΖ δεν έχουν ούτε μια σταγόνα υδρογονανθράκων, αλλά την ανακήρυξαν για να προστατέψουν την αλιεία τους. Επίσης, την δεκαετία του 1980 η τότε Σοβιετική Ένωση, η Τουρκία, Ρουμανία και η Βουλγαρία οριοθέτησαν την ΑΟΖ της Μαύρης Θάλασσας χωρίς καν να γνωρίζουν εάν η Μαύρη Θάλασσα είχε κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Το ίδιο έκαναν και δύο κράτη της Μεσογείου, η Αίγυπτος και το Μαρόκο, χωρίς να τους απασχολεί, αρχικά, εάν υπήρχαν υδρογονάνθρακες στην περιοχή τους.
Γεννώνται όμως και μερικά αμείλικτα ερωτήματα καθώς φαίνεται ότι οι οπαδοί της υφαλοκρηπίδας δεν ενδιαφέρονται να προφυλάξουν τους Έλληνες ψαράδες από τους Τούρκους ψαράδες και το τουρκικό πολεμικό ναυτικό που τους παρενοχλεί στο Αιγαίο. Δεν αντιλαμβάνονται ότι όταν εγώ, πριν 35 χρόνια, αντιλήφθηκα την αξία της ΑΟΖ και άρχισα να γράφω και να επιμένω, παρ’ ότι όλοι με αγνοούσαν, δεν αναφέρθηκα σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Έγραψα, ότι η ΑΟΖ δεν ασχολείται μόνο με τον βυθό των θαλασσών αλλά και με την αλιεία, την αιολική ενέργεια και το περιβάλλον. Που βρίσκονταν όλοι οι οπαδοί της υφαλοκρηπίδας, ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι, όταν το 2004 ο Τάσσος Παπαδόπουλος ανακήρυξε την ΑΟΖ; Έπρεπε να παρέμβουν τότε και να του πουν «Κύριε Πρόεδρε γιατί ασχολείστε με την ΑΟΖ; Πετρέλαιο δεν θέλετε να βρείτε; Αυτό βρίσκεται στην υφαλοκρηπίδα και όχι στην ΑΟΖ».
Πολύ αργότερα έπρεπε, βέβαια, να παρέμβουν όταν οι Ισραηλινοί και οι Κύπριοι συζητούσαν για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, μια και ήθελαν να αρχίσουν έρευνες για υδρογονάνθρακες και να τους χλευάσουν «είστε άσχετοι γιατί, για να εξερευνήσετε τον ορυκτό σας πλούτο, πρέπει να κάνετε οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και όχι ΑΟΖ!» Είναι οι ίδιοι που όχι μόνο αγνοούν την αξία της ΑΟΖ, αλλά προσπαθούν να μας πείσουν ότι το Ισραήλ και η Κύπρος κακώς προχώρησαν σε οριοθέτηση της ΑΟΖ και έχουν απεμπολήσει τα εθνικά τους συμφέροντα μια και αγνόησαν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
Εκείνο που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση και θλίψη είναι το γεγονός ότι οι ακαδημαϊκοί και οι δημοσιογράφοι, που είναι οπαδοί της υφαλοκρηπίδας, έμμεσα επικροτούν την θέση της Τουρκίας, που επιμένει ότι η υφαλοκρηπίδα είναι το ζητούμενο και για πάνω από 35 χρόνια τώρα επιμένει να συζητά με την Ελλάδα μόνο το θέμα της υφαλοκρηπίδας και να μη θέλει να κουβεντιάσει το θέμα της ΑΟΖ. Γιατί αγνοούν ότι η Τουρκία δεν υπέγραψε και δεν επικύρωσε τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας λόγω της ύπαρξης της ΑΟΖ; Ηλθε η ώρα αυτοί οι αναλυτές να αναγνωρίσουν τη λανθασμένη προσέγγιση τους και να συνταχθούν με την μόνη επωφελή για τα εθνικά συμφέροντα στάση, δηλαδή της ανακήρυξης και οριοθέτησης της ελληνικής ΑΟΖ.
Πηγή MIgnatiou
