Αυτό είναι το σχέδιο της Τουρκίας για Αιγαίο - Μεσόγειο: «Pax Tourkana»
Kύριος εμπνευστής ένας Τούρκος ναύαρχος
Της Αντωνίας Δήμου
Εν μέσω της ενεργειακής κινητικότητας που παρατηρείται εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), η Tουρκία εμφανίζεται να εξυφαίνει ένα σχέδιο pax Turkana σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Συστατικά στοιχεία του εν λόγω σχεδίου συνιστούν η προβολή της τουρκικής κυριαρχίας σε θαλάσσιες περιοχές που εκτείνονται έως και νότια της Κρήτης με στόχο τη δημιουργία ενός ντόμινο διεκδικήσεων όπως χωρικά ύδατα, εναέριο χώρο και έλεγχο των θαλάσσιων οδών κατά τρόπο που θα επιτρέψει την τουρκική ιδιοποίηση θαλάσσιων ενεργειακών πόρων.
Βασικός εκφραστής του σχεδίου pax Turkana είναι ο ναύαρχος Τζιχάτ Γιαγτζί (Cihat Yaycı), επιτελάρχης του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού ο οποίος με συνέπεια από το 2011 και εντεύθεν υποστηρίζει την οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα σε Τουρκία και κράτη της Ανατολικής Μεσογείου κατά τρόπο που αντιβαίνει το διεθνές δίκαιο της Θάλασσας.
Η επιχειρηματολογία του ναυάρχου μάλιστα συνοδεύεται από πακέτο χαρτών, μέρος των οποίων επέδειξε ο νυν Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ τόσο στον τουρκικό Τύπο όσο και κατά τις επίσημες συνομιλίες στην τελευταία επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Λιβύη.
Η πρώτη δημοσίευση της επιχειρηματολογίας του Τούρκου επιτελάρχη πραγματοποιήθηκε το 2012 από το ερευνητικό κέντρο «Bilgesam» με τη μορφή μελέτης που φέρει τίτλο:
«Το πρόβλημα της οριοθέτησης θαλάσσιων περιοχών στην Ανατολική Μεσόγειο και η Τουρκία» (Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye).
Έκτοτε οι δημοσιευθείσες τουρκικές θέσεις του ναυάρχου Γαγτζί ως προς την οριοθέτηση της ΑΟΖ σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο παρουσιάζονται στις Ακαδημίες Πολέμου της γείτονος χώρας με πιο πρόσφατη τη διάλεξη που πραγματοποίησε ο ίδιος στην τουρκική Σχολή Εθνικής ΄Αμυνας στις 21 Νοεμβρίου 2018.
Αξίζει να επισημανθεί ότι ο Τούρκος επιτελάρχης έχει προβεί στη σύνταξη ενός σημαντικού αριθμού μελετών που επί της ουσίας προτείνουν την οριοθέτηση της τουρκικής ΑΟΖ απευθείας με κάθε χώρα μεμονωμένα της Ανατολικής Μεσογείου παρακάμπτοντας το σύμπλεγμα του Καστελόριζου και την Κύπρο.
Συγκεκριμένα, ο ναύαρχος Γιαγτζί εκτιμά ότι με την «εξαφάνιση» της υφαλοκρηπίδας του Καστελόριζου αφενός θα αποκοπεί η ζώνη επαφής των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου και αφετέρου θα εγερθούν βάσιμες τουρκικές διεκδικήσεις στα θαλάσσια οικόπεδα 1, 4, 5, 6 και 7 που βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Ως γνωστόν, η Άγκυρα παγίως επιδιώκει την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο στην βάση της διμερούς διαπραγμάτευσης και εκτός των κανόνων του διεθνούς δικαίου υποστηρίζοντας ότι τα ελληνικά νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα.
Οι προσπάθειες της Άγκυρας να παρακαμφθούν τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος με σκοπό τη διεξαγωγή απευθείας συνομιλιών με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο προκειμένου να οριοθετηθούν οι μεταξύ τους ΑΟΖ ακυρώνοντας τις υπογραφείσες συμφωνίες με την Κύπρο δεν έχουν σε καμμία περίπτωση αποδώσει.
Ως δέλεαρ για την ακύρωση των συμφωνιών της Κύπρου με τις ανωτέρω χώρες και αντ’αυτών τη σύμπηξη νέων συμφωνιών απευθείας με την Τουρκία, ο ναύαρχος Γιαγτζί τόσο σε διαλέξεις όσο και σε δημοσιεύματα πρoέβαλε το πάγιο τουρκικό επιχείρημα που εστιάζει στην αύξηση της θαλάσσιας έκτασης της Αιγύπτου κατά 21,5 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, του Λιβάνου κατά 3,9 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα και του Ισραήλ κατά 4,6 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Οι τουρκικές προσπάθειες εκτιμάται ότι έχουν πέσει κυριολεκτικά στο κενό καθώς ουδεμία εκ των τριών χωρών που έχει υπογράψει συμφωνίες με την Κύπρο για την οριοθέτηση των μεταξύ τους ΑΟΖ δεν προέβη σε ακύρωση αυτών.
Και τούτο διότι οι Αίγυπτος, Ισραήλ και Λίβανος εκλαμβάνουν την Τουρκία ως ένα κράτος ταραξία με κυρίαρχη επιδίωξη την πρόσκτηση ηγεμονικού τουρκικού ρόλου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στους τουρκικούς περιφερειακούς υπολογισμούς, η Λιβύη φαίνεται να κατέχει πρωτεύουσα σημασία καθώς η Τρίπολη όπως και η Άγκυρα αφενός δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος της σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της Θάλασσας και αφετέρου παγίως αμφισβητεί το δικαίωμα των νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Βασική επιδίωξη της Τουρκίας έναντι της Λιβύης αποτελεί ο καθορισμός των ΑΟΖ τους στη βάση της μεταξύ τους μέσης γραμμής ώστε με αυτό τον τρόπο να επιτραπεί η δημιουργία μίας ζώνης επαφής νότια της Ανατολικής Κρήτης.
Προδήλως, η Τουρκία επιχειρεί με τυχοδιωκτικές κινήσεις σε διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο να εγείρει διεκδικήσεις επί της κυριαρχίας σε νησιά που ανήκουν στην Ελλάδα και να αποτρέψει την ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ με τις Κύπρο, Αίγυπτο και Λιβύη.
Ο τυχοδιωκτισμός της Άγκυρας αναμένεται να ενταθεί έτι περαιτέρω τη στιγμή μάλιστα που ίδια θεωρεί ότι βρίσκεται εκτός του ενεργειακού νυμφώνος στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι δημόσιες και παρασκηνιακές παρεμβάσεις του ναυάρχου Γιαϊτσί αναμφίβολα θα κορυφωθούν…
* Η Αντωνία Δήμου είναι επικεφαλής του Τομέα Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Άμυνας και Ασφάλειας (ΙΑΑΑ) με έδρα την Αθήνα καθώς και Εταίρος στο Κέντρο για την Ανάπτυξη της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες.
ArmyVoice
