Ἡ ἐπίδρασις τῆς νηστείας εἰς τὴν κοινωνίαν
Γράφει ὁ κ. D. H. Stamatis, Πρωτοψάλτης Καθεδρικοῦ Ναοῦ, Μητροπόλεως Ντιτρόιτ, Μίσιγκαν, Καθηγητὴς Πανεπιστημίου, Παγκόσμιος Σύμβουλος Ποιότητος
Ἡ νηστεία δὲν ἀσκεῖ ἐπίδραση μόνο στὰ ἄτομα. Ἐπηρεάζει καὶ ὁλόκληρη τὴν κοινωνία. (Βλέπε τὶς ἱστορίες τῆς Ἐσθὴρ καὶ τῶν Νινευιτῶν). Συμμορφώνει καὶ καθησυχάζει σύντομα ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ἐπιβάλλει σιγὴ στὰ ξεφωνητὰ καὶ τὶς κραυγές, ἐξορίζει τοὺς τσακωμοὺς καὶ τὶς διαμάχες, διώχνει τὸν φόβο ἀπὸ ὁτιδήποτε συμβάν, ἀπομακρύνει τὴν κατάκριση καὶ τὴν καταλαλιά.
Ἂν κυριαρχοῦσε ἡ νηστεία, ἡ ζωή μας δὲν θὰ ἦταν γεμάτη στεναγμούς, ἀγωνίες, φόβους, κ.λπ. Γιατί αὐτὴ θὰ δίδασκε σ’ ὅλους ὄχι μόνο τὸν περιορισμὸ τῆς σπάταλης ζωῆς, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀποχὴ ἀπὸ πολλὰ ἄλλα κακά. Θὰ δίδασκε τὴν ὁλοκληρωτικὴ φυγὴ καὶ ἀποξένωση ἀπὸ τὴ φιλαργυρία, ὁμοφυλία, αἱρέσεις, πλεονεξία, φιλοδοξία καὶ τὴ φιληδονία, κ.λπ. Ἂν ἀπαλλαγοῦμε ἀπ’ αὐτά, θὰ ζοῦμε μὲ εἰρήνη καὶ ἁγιασμό. Αὐτὰ ὅμως ἔρχονται μὲ ἀγάπη καὶ φόβο πρὸς τὸν Θεόν μας -Χριστὸ (Παροιμ. 9:10).
Ἀφοῦ λοιπὸν τέτοια ἀγαθὰ μᾶς προσφέρει ἡ βασίλισσα αὐτὴ τῶν ἀρετῶν, ἂς τὴ δεχτοῦμε χωρὶς καμιὰ κατήφεια, χωρὶς κανένα γογγυσμό. Ὅλοι πρόθυμα ἂς τιμήσουμε τὸ πνευματικὸ τραπέζι ποὺ μᾶς παραθέτει ἡ νηστεία, ἐξαγνίζοντάς μας καὶ προετοιμάζοντάς μας γιὰ τὴν αἰώνια θεία εὐφροσύνη τοῦ παραδείσου.
Ἡ Ἐκκλησία διὰ τῶν ἀκολουθιῶν της μᾶς προκαλεῖ νὰ νηστεύουμε καὶ ἰδιαίτερα ἀκοῦμε αὐτὸ τὸ μήνυμα μὲ τὰ λόγια τῆς Προηγιασμένης θ. Λειτουργίας:
• Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν, εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ, ἀληθὴς νηστεία, ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους, καὶ ἐπιορκίας· ἡ τούτων ἔνδεια, νηστεία ἐστίν, ἀληθὴς καὶ εὐπρόσδεκτος. (Δευτέρα Α’ Ἑβδομάδος. Ἀπόστιχα)
Ἐκτός, ὅμως, ἀπὸ τὶς ὑλικὲς καὶ πνευματικὲς πτυχὲς τῆς πραγματικῆς νηστείας, ὑπάρχει καὶ μία τρίτη ἀπαραίτητη διάσταση: ἡ συμπόνια πρὸς τὸν πλησίον – ὅπως ἐκφράζει καθαρὰ τὸ στιχηρὸ κατὰ τὴν πρώτη Θεία Λειτουργία τῶν προηγιασμένων δώρων:
• Νηστεύοντες ἀδελφοὶ σωματικῶς, νηστεύσωμεν καὶ πνευματικῶς, λύσωμεν πάντα σύνδεσμον ἀδικίας, διαρρήξωμεν στραγγαλιάς, βιαίων συναλλαγμάτων· πᾶσαν συγγραφὴν ἄδικον διασπάσωμεν, δώσωμεν πεινῶσιν ἄρτον, καὶ πτωχοὺς ἀστέγους εἰσαγάγωμεν εἰς οἴκους, ἵνα λάβωμεν παρὰ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, τὸ μέγα ἔλεος. (Τετάρτη Α’ Ἑβδομάδος, στιχηρά).
Ἡ νηστεία λοιπὸν εἶναι ἕνα μέσο ποὺ μᾶς ὑπενθυμίζει ὄχι μόνο πὼς ἐξαρτόμαστε ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ καὶ τὴν συχνὰ ξεχασμένη ἀλήθεια πὼς ὁ Θεὸς βρίσκεται στὸ πρόσωπο τοῦ πλησίον μας. Χωρὶς αὐτὸν τὸν ἀγῶνα, χωρὶς τὴν συνεχῆ προσπάθεια νὰ προσηλώσουμε τὸν νοῦ καὶ τὴν καρδιά μας πρὸς στὸν Θεὸ καὶ νὰ βλέπουμε τὸ Πρόσωπό Του τόσο στὸν πλησίον μας ὅσο καὶ στὴν ὅλη δημιουργία, μία ἁπλὴ νηστεία ἀπὸ φαγητὸ δὲν ἔχει ἀξία. Ὅταν ὅμως ἀσπαζόμαστε τὴν νηστεία ὁλοκληρωτικά, τότε γίνεται μία θετικὴ δράση, μία ἀληθινὴ παρουσία τοῦ Θεοῦ ποὺ μᾶς φανερώνει τὸ ἀπερίγραπτο κάλλος καὶ τὸ λαμπρὸ μεγαλεῖο του Ἀναστημένου Κυρίου. Αὐτὸ ἀποδεικνύεται μὲ τὰ πάμπολλα παραδείγματα μέσα στὴν Ἁγία Γραφὴ ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὶς ἱστορίες θαυμάτων ἀπὸ τοὺς Ἱεροὺς Πατέρες τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως.
Ἡ νηστεία ὅμως εἶναι ἀτελὴς χωρὶς τὴν προσευχή, τὴν ἀναγνώριση τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν θεία Μετάληψη. Πῶς ἄρχισε ὅμως ἡ Θ. Μετάληψη; Ξέρουμε ἀπὸ τὴν Π.Δ. ὅτι γινόντουσαν θυσίες ζῴων, γιὰ νὰ εὐχαριστήσουν τὸ Θεόν. Στὴν Κ.Δ ὅμως αὐτὲς οἱ θυσίες ἄλλαξαν καὶ πῆραν τὴν μορφὴ τῆς Θ. Μετάληψης. Πῶς ἔγινε αὐτό; Διὰ τοῦ Κύριου Ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Γιὰ αὐτὸ τὸ Μέγα θαῦμα τῶν θαυμάτων ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος στὴν Πασχαλινὴ ὁμιλία του, μᾶς προσκαλεῖ ὅλους «νηστεύσαντες καὶ μὴ νηστεύσαντες» στὸ τραπέζι τοῦ Κυρίου μας γιὰ τὸ σῶμα καὶ αἷμα Του. Βεβαία ὅταν οἱ ἐκκλησίες εἶναι κλειστὲς καὶ δὲν ψάλλονται οἱ ἀκολουθίες, ὅπως τῆς Μ. Πέμπτης, τὴν Μ. Ἑβδομάδα, Πάσχα, Προηγιασμένες λειτουργίες, γιορτὲς ἐπίσημες καὶ Χριστούγεννα τοῦ 2020, καὶ Θεοφάνεια τοῦ 2021 (ἤδη ἔχουν ἀναφέρει ὅτι οἱ ἐκκλησίες θὰ μείνουν κλειστές), ὁ κόσμος δὲν τὰ ἀκούει, γιὰ νὰ ζωογονηθεῖ καὶ νὰ πάρει δύναμη, ὥστε νὰ ἀποφύγει τοὺς καθημερινοὺς φόβους ποὺ προέρχονται στὴν κοινωνία εἴτε ἀπὸ φυσικοὺς ὅρους ἤ ἀπὸ τοὺς ἡγέτες μας (πολιτικοὺς καὶ θρησκευτικούς).
Γιὰ νὰ ἀποφεύγουμε τὸν προσωπικὸ φόβο ἀλλὰ καὶ τοὺς φόβους ποὺ ἔρχονται στὴν Ἐκκλησία ἀκόμη καὶ στὸ κράτος, ὅπως π.χ. ὁ κορωνοϊὸς στὸν πολιτικὸ τομέα, ἀλλὰ καὶ ὁ οἰκουμενισμὸς στὴν Ἐκκλησία, πρέπει νὰ ἀκολουθήσουμε τὴν ἱστορία τῆς Ἐσθηρ. Ἂν καὶ ἦταν βασίλισσα δὲν ἀκολούθησε τὰ δόγματα τοῦ βασιλέα. Γιὰ νὰ σώσει τοὺς Ἰουδαίους ἀπὸ ἀπόλυτη καταστροφὴ προειδοποίησε τοὺς Ἰουδαίους νὰ κάνουν νηστεία, ὥστε νὰ βρεῖ τὴν εὐκαιρία νὰ ἀλλάξει τὴν γνώμη τοῦ βασιλιᾶ. Εἶναι παρὰ πολὺ σημαντικὸ ὅτι εἶπε ὅλοι οἱ Ἰουδαῖοι πρέπει νὰ νηστεύουν. Τὰ λόγια της εἶναι γραμμένα στὸ βιβλίο τῆς Ἐσθὴρ 4:16 «βαδίσας ἐκκλησίασον τοὺς Ἰουδαίους τοὺς ἐν Σούσοις καὶ νηστεύσατε ἐπ’ ἐμοὶ καὶ μὴ φάγητε μηδὲ πίητε ἐπὶ ἡμέρας τρεῖς νύκτα καὶ ἡμέραν, καγὼ δὲ καὶ αἱ ἅβραι μου ἀσιτήσομεν, καὶ τότε εἰσελεύσομαι πρὸς τὸν βασιλέα παρὰ τὸν νόμον, ἐὰν καὶ ἀπολέσθαι με δέῃ». Τελικὰ οἱ Ἰουδαῖοι σώθηκαν, ἀλλὰ καὶ ἡ Ἐσθὴρ δὲν ἀποκεφαλίσθηκε. Ἡ φωνὴ τοῦ λαοῦ ἀκούστηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἔτσι κέρδισαν. Ἡ ἱστορία τοῦ Ἰωνᾶ μᾶς διδάσκει κάτι παρόμοιο. Οἱ Νινευίτες εἶχαν φύγει ἀπὸ τὴν πίστη στὸ Θεό, γιαυτὸ τοὺς ἔστειλε τὸν Ἰωνᾶ νὰ τοὺς προειδοποιήσει γιὰ τὴν καταστροφή τους. Αὐτοὶ μόλις ἄκουσαν τὰ λόγια τοῦ προφήτη ἀμέσως ἄλλαξαν γνώμη «καὶ ἐπίστευσαν οἱ ἄνδρες Νινευὴ τῷ Θεῷ καὶ ἐκήρυξαν νηστείαν καὶ ἐνεδύσαντο σάκκους ἀπὸ μεγάλου αὐτῶν ἕως μικροῦ αὐτῶν…» (Ἰωνᾶ 3:5). Ἡ Νινευὴ σώθηκε ἀπὸ τὶς προσευχές, μετάνοια καὶ νηστεία ΟΛΩΝ. Οἱ δικοί μας ἀρχηγοὶ τί κάνουν; Ποῦ εἶναι τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν πίστη μας καὶ τοῦ κράτους μας;
Ἰδιαίτερα οἱ ἐκκλησιαστικοὶ ἀρχηγοί μας πρέπει νὰ ξεσηκωθοῦν καὶ νὰ ἀρχίσουν νὰ καλοῦν τὸν κόσμο σὲ νηστεῖες, προσευχὲς καὶ θεία Κοινωνία, ὥστε νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὸν φόβο τοῦ κορωνοϊοῦ, τῆς καραντίνας καὶ τὸν φόβο τῆς οἰκονομικῆς καὶ πολιτικῆς καταστάσεως ποὺ βρισκόμαστε μὲ τὰ συμπεράσματα τῶν πολιτικῶν ἀρχηγῶν μας. Πρέπει νὰ ἀλλάξουμε δρόμο καὶ ὡς Ὀρθόδοξοι νὰ γυρίσουμε στὴν πίστη μας καὶ τὴν Ἱ. Παράδοση τῶν 2000+χρόνων, ἀλλὰ καὶ ὡς Ἕλληνες πρέπει νὰ καταλάβουμε ὅτι τὰ συμφέροντά μας δὲν ἀμύνονται οὔτε ἐξαρτῶνται ἀπὸ ξένους καὶ ἀπὸ τὶς Μεγάλες δυνάμεις. Ἐμεῖς πρέπει νὰ πάρουμε τὰ ἰνία καὶ νὰ δείξουμε ὅτι πραγματικὰ ἡ ἐλευθερία μᾶς ἀξίζει νὰ τὴν τιμήσουμε καὶ νὰ τὴν ὑπερασπίσουμε. Ἀλλιῶς θὰ τὰ χάσουμε καὶ τὰ δύο.
Ἡ νηστεία πραγματικὰ μᾶς βοηθάει νὰ ἀναπτύξουμε τὴν πνευματικότητά μας καὶ νὰ ἀπομακρύνουμε τὸν ἑαυτόν μας ἀπὸ τὰ γήινα καὶ προσωρινὰ καλὰ τῆς ζωῆς. Ἐπίσης μᾶς βοηθάει νὰ ἀναπτύξουμε τὸν δρόμο πρὸς τῶν οὐρανό, διότι ἐντείνει τῆς προσευχές μας πρὸς τὸν Θεόν. Ἂς μὴ ξεχάσουμε ὅμως καὶ τὸν σκοπὸ τῆς νηστείας κατὰ τὸν Ἡσαΐα (58:3-11) ποὺ μᾶς λέει ὅτι μᾶς βοηθάει σὲ στιγμὲς ἀνάγκης. Σήμερα ἡ Ὀρθοδοξία καὶ ἡ Ἑλλάδα ἔχουν μεγάλη ἀνάγκη βοήθειας. Ὑπάρχει λύση, ἀλλὰ πρέπει νὰ ζητήσουμε βοήθεια σωστὰ καὶ χωρὶς ὑπερηφάνεια ἀπὸ τὸν Θεόν μας – Χριστό.
Ορθόδοξος Τύπος
