Ἀδιαφάνεια καί ἔλλειψη δημόσιου ἐλέγχου καταλογίζει ὁ Guardian στό ἐρευνητικό πρόγραμμα Horizon 2020 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, τό ὁποῖο φέρεται νά χρηματοδοτεῖ ἐφαρμογές βιομετρικής ἀναγνώρισης καί παρακολούθησης ἐν ἀγνοίᾳ τῶν Εὐρωπαίων πολιτῶν.
Τά τελευταῖα ἑπτά χρόνια, γράφει ἡ βρετανική ἐφημερίδα, εὐρωπαϊκά κονδύλια 1,7 δισ. εὐρώ διατέθηκαν γιά τήν... ἀνάπτυξη τεχνολογιῶν ἀσφάλειας πού προορίζονται νά χρησιμοποιηθοῦν ἀπό ἀστυνομικές δυνάμεις καί ὑπηρεσίες ἐλέγχου τῶν συνόρων.
Σέ πολλές περιπτώσεις, ἡ πρόσβαση στίς λεπτομέρειες τῶν ἐρευνῶν ἀπαγορεύεται γιά λόγους ἀσφάλειας καί προστασίας ἐμπορικῶν μυστικῶν -κάτι πού σημαίνει ὅτι ἡ κοινωνία τῶν πολιτῶν δέν μπορεῖ νά γνωρίζει ἄν τά χρήματα τῶν φορολογουμένων ἀξιοποιοῦνται πρός τό δημόσιο ὄφελος ἤ ὄχι.
Συστήματα τεχνητῆς νοημοσύνης, drone, ἀλγόριθμοι ἀναγνώρισης προσώπου καί φωνῆς, εἶναι μερικές ἀπό τίς τεχνολογίες πού χρηματοδοτήθηκαν τήν τελευταία ἑπταετία, ἐνῶ ἀκόμα 1,3 δισ. εὐρώ θά διατεθοῦν γιά ἔρευνες ἀσφάλειας τά ἑπόμενα ἑπτά χρόνια.
Ἄρνηση πρόσβασης
«Ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση χρηματοδοτεῖ παράνομες τεχνολογίες πού παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα καί εἶναι ἀνήθικες» λέει στόν Guardian ὁ Πάτρικ Μπρέγιερ, Γερμανός εὐρωβουλευτής τοῦ κόμματος τῶν Πειρατῶν καί μέλος τῆς ἐπιτροπῆς πολιτικῶν ἐλευθεριῶν τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου.
Ὁ Μπρέγιερ ἔχει καταθέσει ἀγωγή κατά τῆς Κομισιόν στό Εὐρωπαϊκό Δικαστήριο, μετά τήν ἄρνηση τῶν Βρυξελλῶν νά δώσουν πληροφορίες γιά τό πρόγραμμα iBorderCtrl, τοῦ ὁποίου ἡ τεχνολογία προορίζεται νά χρησιμοποιηθεῖ γιά ἔλεγχο τῶν εὐρωπαϊκῶν συνόρων. Τό σύστημα, τό ὁποῖο ὑποτίθεται ὅτι ἀνιχνεύει τό ψεῦδος ἀπό ἀνεπαίσθητες ἐκφράσεις τοῦ προσώπου, δοκιμάστηκε στά σύνορα Σερβίας - Οὑγγαρίας. Ὁ εὐρωβουλευτής εἶχε διαβάσει ἄρθρο τοῦ The Intercept στό ὁποῖο μιά ρεπόρτερ ἀνέφερε ὅτι ὑποβλήθηκε σέ ἐξέταση στά σύνορα. Εἶπε τήν ἀλήθεια, ὅμως τό σύστημα ἔδειξε ὅτι ἔλεγε ψέματα.
Οἱ ἀλγόριθμοι βιομετρικής παρακολούθησης εἶναι εὐρέως γνωστό ὅτι μεροληπτοῦν σέ βάρος τῶν γυναικῶν, τῶν μαύρων καί ἄλλων μειονοτήτων, ἐγείροντας ἀνησυχίες γιά τίς ἠθικές διαστάσεις τῆς τεχνολογίας.
Ἐσωτερικές ἀνησυχίες
Ὁ Μπρέγιερ δέν εἶναι ὁ μόνος πού ἀνησυχεῖ.
Τό 2015, ὁ Πίτερ Μπέργκες, φιλόσοφος πού συμμετεῖχε στίς συμβουλευτικές ἐπιτροπές ἠθικῆς γιά τρία ἐρευνητικά προγράμματα ἀσφάλειας τοῦ Horizon, δήλωσε στό γερμανικό δίκτυο ARD καί τόν Der Spiegel ὅτι διατηρεῖ ἐπιφυλάξεις γιά τήν ἠθική χρήση τῆς τεχνολογίας παρακολούθησης.
«Οἱ πρόσφυγες θεωροῦνται στόχοι» εἶπε στούς ρεπόρτερ. Λίγο ἀργότερα παύθηκε ἀπό τή θέση του στίς τρεῖς ἐπιτροπές καί ἔκτοτε δέν ἔχει ἐργαστεῖ γιά τό Horizon 2020.
Ἀκόμα δύο πρώην μέλη ἐπιτροπῶν ἠθικῆς εἶπαν στόν Guardian ὅτι ἐκδιώχθηκαν ἀπό τό Horizon 2020 λόγῳ τῶν ἐπιφυλάξεών τους.
Οἱ ἐπιτροπές ἠθικῆς πιάνουν δουλειά μόνο ἀφότου ἕνα πρόγραμμα πάρει ἔγκριση ἀπό ἐπιστημονική ἐπιτροπή. Μποροῦν μέν νά γνωμοδοτοῦν γιά τίς ἠθικές ἤ μή χρήσεις τῆς τεχνολογίας, δέν ἔχουν ὅμως τή δικαιοδοσία νά ἐπεμβαίνουν στούς στόχους τῶν ἐρευνητικῶν προγραμμάτων.
«Συχνά τό πρόβλημα εἶναι ὅτι τό ἴδιο τό θέμα εἶναι ἀνήθικο» λέει ἡ Τζέμα Γκάλντον Κλάβελ, εἰδικός σέ θέματα βιοηθικῆς πού συμμετεῖχε στήν ἀξιολόγηση πολλῶν προγραμμάτων ἀσφάλειας στό Horizon 2020.
Ὁρισμένα προγράμματα «ἐνθαρρύνουν τούς ἑταίρους νά ἀναπτύξουν βιομετρικές τεχνολογίες πού λειτουργοῦν ἀπό ἀπόσταση. Σέ αὐτή τήν περίπτωση δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπάρξει συγκατάθεση [τοῦ ἐξεταζόμενου]. Αὐτό εἶναι πού μέ ἀνησυχεῖ» λέει.
«Ἄν μιλᾶμε γιά τεχνολογία τῆς ὁποίας τή χρήση ἀγνοεῖ ὁ κόσμος, πῶς μπορεῖ αὐτό νά εἶναι ἠθικό;» διερωτᾶται.
Ὀργουελιανή Εὐρώπη
Ὁ Guardian ζήτησε πρόσβαση σέ πληροφορίες πού ἀφοροῦν τίς ἐπίμαχες μελέτες, ἔλαβε ὅμως ἀρνητική ἀπάντηση ἀπό τήν Κομισιόν, ἡ ὁποία ἐπικαλέστηκε λόγους ἀσφάλειας καί προστασίας ἐμπορικῶν μυστικῶν.
«Δέν ὑπάρχει τρόπος οὐσιαστικῆς ἐνημέρωσης τῆς εὐρωπαϊκῆς κοινῆς γνώμης, πόσο μᾶλλον διάλογος γιά τό ἐάν οἱ Εὐρωπαῖοι ἐπιθυμοῦν νά δαπανηθοῦν τά χρήματα πού δίνουν σέ φόρους γιά βιομετρικές καί ἄλλες τεχνολογίες παρακολούθησης τύπου Όργουελ» γράφει ἡ ἐφημερίδα, ἀναφερόμενη στό δυστοπικό βιβλίο 1984.
Ἡ ἀγωγή πού ἔχει καταθέσει κατά τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς ὁ Γερμανός εὐρωβουλευτής Μπρέγιερ πρόκειται νά ἐκδικαστεῖ τό ἑπόμενο ἔτος.
Ὅπως λέει ὁ ἴδιος, ἡ ἀπόφαση γιά το ποιές τεχνολογίες ἀσφάλειας πρέπει νά χρηματοδοτηθοῦν «πρέπει νά λαμβάνεται μέ δημοκρατικό τρόπο».
