Η επώδυνη ανασκόπηση των εθνικών πληγών μας σε μια δεκαετία
Εάν γινόταν μια σχετική δημοσκόπηση, η λέξη η οποία θα αναδεικνυόταν -ως εκείνη η οποία σφράγισε τα δέκα χρόνια που πέρασαν από επάνω μας- θα ήταν η «κρίση». Διαφωνεί κανείς;
Γράφει ο Σπύρος Σεραφείμ
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τις πληγές της χούντας που επουλώθηκαν, ως έναν βαθμό, με το αεράκι της Δημοκρατίας που έφερε η Μεταπολίτευση και η αντιπαροχή, -ως πιτσιρικάδες, τότε- διαβάζαμε πολλά βιβλία. Για την ακρίβεια, βουτούσαμε στις σελίδες αφηγημάτων ή επιστημονικών ερευνών που έλεγαν ότι το 2010 τα αυτοκίνητα θα πετάνε και πως ο άνθρωπος θα μπορεί να ζει και σε κάποιους άλλους πλανήτες. Για το 2020, δεν υπήρξε συζήτηση: θα πληρώνεις τέλη κυκλοφορίας για διαστημόπλοιο, υπό τις αυστηρές νόρμες που έχει θεσπίσει η διαγαλαξιακή κυβέρνηση. Διακτινιστήκατε, mister Serafeim, congratulations.
Τα χρόνια πέρασαν, το 2010 ήρθε και μαζί του σφύριξε κι έληξε η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, δίνοντας σκυτάλη στη δεύτερη. Τώρα, λίγο πριν περάσουμε στην τρίτη κατά σειρά -όχι με τον τρόπο που μετριούνται μαθηματικά τα χρόνια, αλλά «χονδρικά»- ξεκινά άλλος ένας απολογισμός, μια ανασκόπηση. Στον οποίον διαπιστώνεις ότι τώρα πια που μεγαλώνεις, τώρα που ο ήλιος έχει κάψει αρκετά το φιλμ της ζωής σου, αυτή η έκθεση πεπραγμένων γίνεται πιο δύσκολα, αφού έχεις λιγότερες αντοχές σε γεγονότα και καταστάσεις. Δέκα χρόνια που πέρασαν επάνω από το κορμί σου γίνονται πάρα πολλά και -βασικά- βαριά, από τη στιγμή που σε αυτό το χρονικό διάστημα, σε πανελλαδικό και παγκόσμιο επίπεδο, έζησες γεγονότα τα οποία όχι μόνο δεν μπόρεσες να «καταπιείς» προσωπικά, αλλά άφησαν τη δική τους πληγή, το δικό τους ανεξίτηλο τραύμα στη χώρα. Άφησαν μεγάλες κι ανοικτές προτάσεις σαν αυτή που μόλις διάβασες, νοήματα που δεν έκλεισαν, άλλα που άνοιξαν, λέξεις δυσνόητες σε σχέση με τα χρόνια της ευμάρειας που πέρασαν ανεπιστρεπτί και πλήρωσαν με δόσεις.
Από πού να ξεκινήσεις και πού να βάλεις τελεία στα όσα έγιναν σ’ αυτού του κόσμου τη γωνιά που λέγεται Ελλάδα, μέσα σε δέκα χρόνια. Υποθέτω ότι εάν γινόταν μια σχετική δημοσκόπηση, η λέξη η οποία θα αναδεικνυόταν, ως εκείνη η οποία σφράγισε τη δεκαετία που πέρασε, θα ήταν η «κρίση». Όποιος διαφωνεί να σηκώσει το χέρι του, σαν υπουργός Οικονομικών μιας φτωχής χώρας σε Eurogroup. Ναι, το «πρόσωπο» της δεκαετίας που πέρασε ήταν η οικονομική κρίση η οποία ξεκίνησε ως παγκόσμια, αλλά στη χώρα μας μπορούμε να κομπορρημονούμε ότι της δώσαμε μια άλλη υπόσταση, την κάναμε δική μας. Σε αυτή μπορέσαμε να χωρέσουμε από ΕΝΦΙΕΣ και λοιπά «χαράτσια», μέχρι εκλογές «που θα σώσουν τον τόπο», σκισίματα μνημονίων, δημοψηφίσματα, πρώτη φορά Αριστερά, χρυσαυγίτες, μαχαιρώματα, λαϊκισμούς, ανατολή και δύση πολιτικών κομμάτων, συμμαχίες, κόντρες, εθνικές τραγωδίες που πνίγηκαν μέσα σε λάσπες ρεμάτων που έγιναν πολιτείες ή κάηκαν σε κάποιο δάσος δίχως σχέδιο διάσωσης. Τα δέκα χρόνια που πέρασαν μέσα από τους πόρους των σωμάτων μας είδαμε πολλά «έργα» στα οποία πρωταγωνιστήσαμε άθελά μας, υπογράψαμε με τη θέλησή μας Συμφωνία των Πρεσπών, αντικρίσαμε πρόσφυγες ή μετανάστες κυνηγημένους μέσα σε τρύπιες λέμβους να καταφθάνουν στα νησιά μας, ζώντας την κρίση και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Την ίδια στιγμή, εντελώς «δωρεάν», τα like στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έβγαζαν πρωθυπουργό, πρόεδρο, Πάπα, ενώ έκλειναν on line για διαμονή κάποιο Airbnb. Κάποιοι άλλοι αποφάσιζαν να μετοικήσουν σε άλλους πλανήτες αφού αυτές οι δύο πενταετίες είχαν θανάτους και μας φόρεσαν πολλές φορές μαύρα ρούχα για να πενθήσουμε απώλειες, ενώ τα δάκρυα στα μάτια ακόμα δεν έχουν στεγνώσει.
Τη δεκαετία που πέρασε καμαρώσαμε Γιάννη Αντετοκούνμπο, λοιπούς αθλητές, αλλά και Λάνθιμο, σηκώσαμε μαζί το Όσκαρ του brain drain βλέποντας δικά μας παιδιά να παίρνουν βαλίτσες και να ζουν μόνιμα εκτός συνόρων. Η παγκόσμια οικονομική κρίση έγινε δική μας, προσωπική, μη γράφω τα ίδια, πολλοί λίγοι μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα όσα επέφερε η οικονομική δυσπραγία στο κοινωνικό σύνολο - εάν το καλοδείς, όλα έτσι άρχισαν ή έβαλαν τελεία τη δεκαετία που φεύγει. Δέκα χρόνια τα οποία κέρασαν περισσότερες στεναχώριες και λιγότερες χαρές, ενώ τη στιγμή που γελούσες πρόσεχες πώς θα ανοίξεις το στόμα και τα χείλη που είχαν σκάσει-ξεφλουδίσει από τη λύπη.
Ναι, όλα ξεκίνησαν αυτή τη δεκαετία να μετράνε από το Καστελόριζο, στις 23 Απριλίου 2010, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοίνωνε την είσοδο της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης των εταίρων μας και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Λίγο αργότερα, ο Ολι Ρεν μάς ευχόταν, γελώντας, «καλό κουράγιο» και σχεδόν όλοι τον βρίσαμε χυδαία που τόλμησε να παίξει με τον πόνο μας. Όμως, ο Επίτροπος είχε δίκιο και ήταν η πιο σοφή ευχή που θα μπορούσε να μας δώσει κάποιος με φόντο μια μωβ πρωθυπουργική γραβάτα και ένα λιμάνι ελληνικού νησιού – που ορέγεται από απέναντι ο Ερντογάν. Αλλά, τελικά, εάν το δεις ψύχραιμα, από την οικονομική κρίση και από ό,τι άλλο ζήσαμε -όσοι τα καταφέραμε- βάλε Έμπολα, πολέμους, τρομοκρατικές ενέργειες, δυστυχήματα κ.λπ., κουβαλάμε, πια, δέκα χρόνια εμπειρίας στις πλάτες μας και κοίτα, διάολε, βγαίνουμε λίγο πιο σοφοί. Έπρεπε να τα ζήσουμε, όμως, όλα αυτά για να εξαγοράσουμε παραπάνω γνώση στα μυαλά μας; Η Ιστορία πολλές δεν σε ρωτά, γράφεται ερήμην σου, αλλά με εσένα παρόντα, σε φιλική συμμετοχή, μετρώντας χρόνια…
Τώρα, στις αρχές της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, αν και πλησιάζω τα πενήντα χρόνια της ζωής μου, νιώθω ακόμα πιτσιρικάς, συνεχίζω να διαβάζω βιβλία fiction και να διαπιστώνω ότι σε περίπου 1.000 λέξεις δεν μπορείς να κλείσεις τα γεγονότα δέκα ετών, ούτε καν επιγραμματικά. Άλλωστε, για αυτή τη δεκαετία που αφήνουμε πίσω μας και, ταυτόχρονα, ακόμα την κουβαλάμε στην καμπούρα μας με άδειες τσέπες, οι ιστορικοί του μέλλοντος έχουν να γράψουν πάρα πολλά – τόμους αναλύσεων. Εμείς, ας κρατήσουμε τα όποια διδάγματα μας κέρασε κι ας πάμε παρακάτω, όπως οφείλει να κάνει -νομοτελειακά- η ζωή, κρατώντας σημειώσεις από μικρές και μεγάλες στιγμές που ζήσαμε. Βλέπεις, πρέπει να θυμόμαστε ότι κάποιες φορές οι ανασκοπήσεις μπορεί να είναι επώδυνες, αφού ρίχνουν αλάτι στην πληγή της μνήμης μας, αλλά πάντα αποτελούν μαθήματα για το μέλλον. Ακόμα κι αν όντως όλα τα αυτοκίνητα θα πετάνε ή ο άνθρωπος θα ζει σε άλλους πλανήτες.
Καλή μας δεκαετία. Από τις πιο ειλικρινείς ευχές που έχω αυτές τις ημέρες…
Έθνος
