Ο Χριστός, όταν ήταν περίπου τριάντα χρονών, πριν βγει στη δημόσια ζωή Του και θέλοντας να εκπληρώσει όλες τις εντολές του Μωσαϊκού Νόμου (που Αυτός βέβαια είχε δώσει στους ανθρώπους), πήγε στον Ιορδάνη ποταμό να βαπτισθεί.
Εκεί βρισκόταν ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομοςκαι Βαπτιστής, που τον είχε στείλει ο Θεός να κηρύττει: «Μετανοείτε, γιατί πλησίασε η Βασιλεία των Ουρανών» και εννοούσε πλησίασε ο καιρός να ΄ρθει ο Χριστός, που έφερνε έναν καινούριο τρόπο ζωής και υποσχόταν την αιωνιότητα σε όποιον Τον ακολουθούσε.
Σ’ αυτόν λοιπόν ήρθε ο Χριστός από τη Γαλιλαία για να βαπτισθεί. Όχι γιατί είχε αμαρτίες, αφού ήταν αναμάρτητος, αλλά για να τηρήσει σε όλα τον Νόμο του Θεού και να δώσει παράδειγμα σε μας. Κυρίως όμως μας παρέδωσε το νέο, πνευματικό βάπτισμα, που μας γεννάει πολίτες στη Βασιλεία του Θεού, καθαρούς από κάθε αμαρτία, και πρωτίστως από το προπατορικό αμάρτημα – είναι η αληθινή μας γέννηση (γι’ αυτό οι χριστιανοί εκτός από τα γενέθλια τους θα έπρεπε να γιορτάζουν και την ημέρα της Βάπτισής τους).
Όταν ήρθε ο Χριστός στον Ιορδάνη ποταμό, ο Άγιος Ιωάννης Τον εμπόδιζε κι έλεγε: «Εγώ έχω ανάγκη να βαπτισθώ από Σένα κι Εσύ έρχεσαι σε μένα;» Ο Ιησούς επέμενε πως έτσι πρέπει να γίνει, για να εκτελεστεί κάθε εντολή. Τότε ο Ιωάννης υποχώρησε και δεν Του έφερε αντίρρηση. Όταν ο Ιησούς βαπτίσθηκε, ανέβηκε αμέσως από το νερό, ενώ τα νερά του Ιορδάνη στράφηκαν προς τα πίσω και άνοιξαν οι Ουρανοί. Ο Ιωάννης μαρτυρεί ότι είδε το Άγιο Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει σαν περιστέρι και να έρχεται πάνω στον Ιησού και ακούστηκε φωνή από τους ουρανούς που έλεγε: «Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, στον οποίο ευαρεστούμαι».
Έτσι έχουμε εδώ τη φανέρωση της Αγίας Τριάδας, δηλαδή Θεοφάνεια: Τη φωνή του Θεού – Πατέρα που ακούγεται, τον Υιό – Θεάνθρωπο Χριστό στον ποταμό και το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού. Τη γιορτή αυτή τη λέμε και Φώτα όπως και το βάπτισμα το λέμε και φώτισμα.
Τα παλιά χρόνια, όταν βαπτίζονταν κυρίως σε μεγάλη ηλικία, πολλοί κατηχούμενοι βαπτίζονταν κατά τη γιορτή αυτή (όπως και σε κάποιες άλλες μεγάλες γιορτές, Πάσχα και Πεντηκοστή, γίνονταν ομαδικές βαπτίσεις). Από το νερό που αγιαζόταν πρώτα, προκειμένου να γίνουν οι βαπτίσεις, συνήθιζαν να παίρνουν οι πιστοί για ευλογία, για να πιουν ή να ραντίσουν τα σπίτια, τα κτήματα και τα ζώα τους. Έτσι επικράτησε να γίνεται ο Μέγας Αγιασμός ανήμερα αλλά για πρακτικούς λόγους και την παραμονή της γιορτής (που είναι ακριβώς ο ίδιος Αγιασμός). Η νηστεία της παραμονής δεν είναι για τον Αγιασμό, αλλά για τη μεγάλη δεσποτική γιορτή των Θεοφανείων, αφού δεν προηγείται καμιά άλλη νηστήσιμη μέρα, λόγω της κατάλυσης του εορταστικού Δωδεκαημέρου.
Από τότε έμεινε και η συνήθεια να παίρνουμε Αγιασμό, να ραντίζουμε παντού και να πίνουμε (τον Μέγα Αγιασμό τον πίνουμε μετά τη Θεία Κοινωνία και πριν πάρουμε Αντίδωρο). Καλά είναι να μη φυλάγουμε στα σπίτια, αλλά όποτε χρειαστεί να απευθυνόμαστε στους ιερείς που κρατούν στους ναούς. Ο Μέγας Αγιασμός είναι ένα συνεχές θαύμα μέσα στην Εκκλησία, αφού αυτό το αγιασμένο νερό δεν παθαίνει τίποτα ολόκληρο τον χρόνο ή και τον επόμενο, τον μεθεπόμενο κ.ο.κ.
Μπορείς να δεις την τελετή του Αγιασμού των υδάτων από τον Πατριάρχη. Γϊνεται κάθε χρόνο στην Κωνσταντινούπολη, στον Κεράτιο κόλπο, με μεγάλη επισημότητα. Ο Πατριάρχης ψάλλει το απολυτίκιο των Θεοφανείων και μετά ρίχνει τον Σταυρό στα νερά. Πολλοί κολυμβητές προσπαθούν να πιάσουν τον Σταυρό και στη συνέχεια να πάρουν την ευχή του Πατριάρχη.
Ο Αγιασμός των υδάτων γίνεται σε κάθε ενορία με τη δύναμη του Σταυρού, ώστε να αγιασθεί όλη η φύση των υδάτων, οι θάλασσες, οι λίμνες, τα ποτάμια και να καθαρισθούν από κάθε δαιμονική ενέργεια.
Τα Θεοφάνεια ή Φώτα τα γιορτάζουμε στις 6 Ιανουαρίου – και για εννέα συνεχείς ημέρες – ενώ την επομένη, στις 7 Ιανουαρίου, γιορτάζουμε τη «Σύναξη του Αγίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου», δηλαδή του προσώπου που έπαιξε τον κύριο ρόλο στη Βάπτιση του Κυρίου.
Άκουσε το απολυτίκιο των Θεοφανείων
