Του Πασκάλ Μπρυκνέρ*
Ένα τμήμα της ή και ολόκληρη δυστυχία της Ευρώπης οφείλεται όχι στην υπερβολική παρουσία, αλλά στην απουσία συνόρων…..Ένα σύνορο δεν είναι μονάχα μια οριοθετική γραμμή, είναι πληγή που αιμορραγεί, κάτι για το οποίο πολεμήσαμε. Ορισμένες επουλώνονται άλλες ξανανοίγουν αλλού. Χαράζω ένα σύνορο σημαίνει ενταφιάζω έναν αγώνα: ο παλιός εχθρός γίνεται σύμμαχος, ο ξένος γίνεται γείτονας. Τα όρια ειρηνεύουν, οι κίνδυνοι εξημερώνονται. Κάθε σύνορο φέρνει εντός του την ουτοπία της κατάργησής του: πολλοί βλέπουν μες στη σημερινή Ευρώπη μια υπόσχεση ανοιχτή σε ολόκληρο τον κόσμο, μια «πολιτισμογόνο έννοια» (Εντγκάρ Μορέν) που θα ήταν οπισθοδρομικό να την ταυτίζαμε με τη Ρώμη, την Αθήνα ή την Ιερουσαλήμ. «Δεν συνενώνουμε κράτη, συνενώνουμε ανθρώπινα πλάσματα», έλεγε ο Ζαν Μονέ (Jean Monnet 1888 – 1979, ο εμπνευστής της «Ενωμένης Ευρώπης») με μια πολύ γαλλική αίσθηση της αφαίρεσης.
Αλλά η Θέουτα και η Μελίγια στο Μαρόκο, το νησί Λαμπεντούζα στην Ιταλία, τα Κανάρια νησιά στην Ισπανία, τόποι μπλοκαρίσματος όλων των Αφρικανών μεταναστών, μας υπενθυμίζουν πως η Ευρώπη δεν είναι ο κόσμος, μήτε κι ένας δεύτερος ΟΗΕ, και πως κλείνεται απέναντι σε εκείνους που χτυπούν τις πόρτες της. …. Η Ευρώπη πεθαίνει λόγω της επιτυχίας της: όλοι θέλουν να μπουν σε αυτήν τη στιγμή που εκείνη αμφιβάλλει για την αποστολή της. Η γηραιά κυρία διαθέτει ακόμα αρκετά θέλγητρα για να την πολιορκούν έτσι. «Το μοναδικό σύνορο που χαράζει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το σύνορο της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου» (Πρόλογος της Δήλωσης του Λάκεν, Νοέμβριος 2001). Σύμφωνα με τα παραπάνω, θα έπρεπε να μπουν στην ΕΕ η Ινδία, η Νότιος Αφρική, η Σενεγάλη, η Γκάνα, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, ένα μεγάλο τμήμα της λατινικής Αμερικής... Όνειρο μιας κοσμοπολίτικης τάξης πραγμάτων που θα κερδίσει σιγά σιγά το σύνολο του πλανήτη.
Φοβιτσιάρης και βουλιμικός, ο Παλαιός Κόσμος κινδυνεύει όπως η Ρώμη να πεθάνει από παχυσαρκία, είναι ένα εκτόπλασμα που φουσκώνει όσο πιο άϋλο γίνεται. Ανακατεύει την πολιτική απάθεια με την παιδιάστικη ελπίδα να συμπεριλάβει εντός του εκατομμύρια πρόσθετους ανθρώπους, δίχως κανένα πρόβλημα. Όμως το σύνορο δεν είναι μονάχα όριο ή εμπόδιο, είναι η προϋπόθεση της δημοκρατικής άσκησης, καθιερώνει ένα στέρεο δεσμό ανάμεσα σ εκείνους που προστατεύει και προσφέρει την αίσθηση ενός κοινού κόσμου. Διαχωρίζει αλλά και ενώνει, είναι η πόρτα που κλείνει αλλά και το πέρασμα που συνδέει, παραμένει ανοιχτό σε αυτό από το οποίο μας απομακρύνει. Η πραγματική πρόοδος, τόσο στη σκέψη όσο και στην πολιτική, είναι η μετατόπιση των συνόρων και όχι η εξάλειψή τους.
Πρέπει να είμαστε μόνιμοι κάτοικοι ενός τόπου για να ανοιχτούμε προς το εξωτερικό, και είναι καλό για τα έθνη να είναι διαχωρισμένα για να μπορούν να υπάρχουν. Η Ευρώπη οφείλει να έχει σύνορα στο εσωτερικό των οποίων θα συμπτύσσεται ώστε να ακτινοβολεί έξω από αυτά. Σήμερα πρέπει να βρει το θάρρος να πει πως είναι κορεσμένη, να απαρνηθεί τον ίλιγγο του απεριόριστου: το ροκάνισμα καινούριων εδαφών, αυτός ο σταγόνα-σταγόνα ιμπεριαλισμός δεν μπορεί παρά να της αποβεί μοιραίος. Μπορεί να ενθαρρύνει τις τοπικές ενώσεις στο Μαγκρέμπ, την Εγγύς Ανατολή, την Υποσαχάρια Αφρική, τη Λατινική Αμερική, την Κεντρική Ασία, αλλά όχι να τις αφομοιώσει. Η τοποθέτηση συνόρων δεν είναι εχθρική πράξη, αλλά βούληση για καλή συντροφική σχέση. Για να επικοινωνήσει κανείς χρειάζεται απόσταση, η υπερβολική εγγύτητα θολώνει την όραση. Όταν αγνοείς τη γεωγραφία καταδικάζεσαι σε εξαφάνιση. Για να το πούμε αλλιώς, δεν υπάρχει ιστορία δίχως γεωγραφία.
* Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ (Pascal Bruckner) γεννημένος το 1948, είναι Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας γνωστός για το βιβλίο «Μαύρα φεγγάρια του έρωτα». Το παραπάνω κείμενο είναι από το βιβλίο του «Η τυραννία της μεταμέλειας», που εκδόθηκε το 2007στα ελληνικά. Το βιβλίο είναι αξιόλογο γιατί καταπιάνεται με ένα θέμα «ταμπού». Τον μαζοχισμό, την καλλιέργεια ενοχών και την εαυτοφοβία των σημερινών Ευρωπαίων ως άλλοθι για την απουσία κριτικής στην ανεξέλεγκτη μετανάστευση και στην αποτυχία «ενσωμάτωσης» των μεταναστών ιδιαίτερα των μουσουλμάνων. Ο Μπρυκνέρ ασκεί κριτική στην πολυπολιτισμικότητα και μόνο για αυτό το βιβλίο του έχει ενδιαφέρον. Κατά τα άλλα, έχει υποστηρίξει την επέμβαση του ΝΑΤΟ στην Σερβία, έχει χαρακτηρίσει τον «γάμο» των ομοφυλόφιλων «εξέλιξη» κλπ.
Άλλο άρθρο από το βιβλίο: Ο παραπλανητικός λόγος περί «Ισλαμοφοβίας»
ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ
